Als je in Nederland opgroeit in armoede, dan is dat vast je eigen schuld. Of toch niet? Theatergroep Studio 52nd toert met de voorstelling ‘Eigen schuld’ langs middelbare scholen en bedrijven. De voorstelling is deels geschreven door jongeren die opgroeien in armoede.
In lokaal 1.02 van de Open Schoolgemeenschap Bijlmer maken Fanneke en Wietske, artistiek leider en zakelijk leider van Studio 52nd, zich klaar voor de eerste voorstelling van die dag. De drie acteurs – Yorke Mulder-Bhangoo, Jaike Belfor en Boyd Grund – nemen nog een laatste keer hun teksten door. Dan zwaait de deur van het lokaal open en twintig leerlingen uit de vierde klas van het vmbo stormen binnen. Ze nemen plek op de stoelen en zitten klaar voor ‘Eigen schuld’, de voorstelling van Studio 52nd die sinds maart 2018 wordt gespeeld voor scholieren, beleidsmakers en jeugdprofessionals.
'Studio 52nd maakt de dromen en verhalen van kinderen werkelijkheid op het toneel'
Skeer
Fanneke: “Uit nieuw wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat de invloed van armoede op kinderen en jongeren veel groter is dan tot nu toe gedacht. De stress die deze armoede oplevert in gezinnen, beïnvloedt zelfs de ontwikkeling van de hersenen van de kinderen.” Volgens Fanneke is armoede een onderwerp waar veel schaamte over heerst: “Wij vinden het belangrijk dat dit soort onderwerpen wel besproken worden. Zodat jongeren enerzijds de hulp kunnen krijgen die ze nodig hebben, en er anderzijds meer begrip ontstaat bij zowel docenten als klasgenoten. En iemand dus niet zonder meer voor skeer (straattaal voor blut) of zwerver wordt uitgemaakt.” Geschreven door jongeren
Yorke is er heilig van overtuigd dat Nederland géén armoede kent. Met koeienletters schrijft hij op het bord: ‘Niemand in Nederland is arm’, wat tot verontwaardigd gemompel in de klas leidt. Jaike wil hem ervan overtuigen dat Nederland wel degelijk armoede kent en kan dit onderbouwen met verhalen uit haar eigen verleden – de voorstelling laat zien hoe zij voor het eerst naar de voedselbank gaat. Boyd speelt iemand die bijstand komt aanvragen; thuis staat de deurwaarder op de stoep omdat de huur al maanden niet betaald is. Het zijn geen verzonnen verhalen: de voorstelling is gedeeltelijk geschreven door jongeren die zijn opgegroeid in armoede.
Fanneke: “Ons doel is om jongeren aan het woord te laten die persoonlijk te maken hebben met de thematiek van de voorstelling. Het gevaar van maatschappelijke problemen die jongeren of kinderen raken, is dat er meer óver jongeren gepraat wordt, dan mét. Wij brengen daar verandering in.”
Grote impact
Wat wil Studio 52nd bereiken met Eigen Schuld? “We willen de gesprekken openbreken over gevoelige onderwerpen. Zowel in de klas als met professionals die met deze problematiek te maken hebben,” aldus Fanneke. Naar aanleiding van Eigen Schuld heeft een groep studenten een impactonderzoek uitgevoerd. Daaruit bleek dat jongeren op vmbo- en praktijkscholen zich er, na het zien van de voorstelling, meer bewust van waren dat het niet oké is om grappen te maken over armoede. Ook op professionals maakt de voorstelling indruk. De voorstelling schept een geloofwaardig beeld van armoede en geeft een gezicht aan armoede en schuldenproblematiek. Fanneke: “Professionals konden het waarderen dat we het probleem erkennen en bespreekbaar maken.” Discussie
De stelling op het bord wordt uiteindelijk aangepast: ‘Niemand in Nederland hoeft arm te zijn’. De voorstelling eindigt met een pleidooi waarin wordt gesteld dat in Nederland één op de tien jongeren opgroeit onder de armoedegrens. In de Bijlmer is dat zelfs één op de drie. Na afloop gaan de leerlingen tijdens een workshop met elkaar in gesprek. Ze krijgen stellingen voorgeschoteld – ‘Als je arm bent, dan is dat je eigen schuld’ – en gaan hierover in discussie. Ook delen ze hun eigen ervaringen. Zeker de helft van de klas blijkt de verhalen uit de voorstelling te herkennen. “Als wij een keer gaan winkelen voor nieuwe kleren, dan is het écht feest thuis,” aldus een van de leerlingen.
Schenkgeld
Triodos Foundation steunt Studio 52nd al tien jaar. Ted van den Bergh, directeur Triodos Foundation: “Doordat jongeren meeschrijven aan de voorstelling, maakt Studio 52nd de verhalen van kinderen werkelijkheid op het toneel. Zo voelen ze zich serieus genomen. Dat geeft ze steun en vertrouwen.”
Fanneke merkt dat ‘armoede’ de laatste tijd een veelbesproken onderwerp is. Er is veel interesse in Eigen Schuld; Studio 52nd krijgt regelmatig verzoeken om de voorstelling te komen spelen. Fanneke: “Daarom gaan we, als Eigen Schuld voorbij is, verder met dit thema. Alleen dan in een iets ander jasje.”
Studio 52nd maakt, samen met jongeren, theatervoorstellingen over actuele maatschappelijke onderwerpen. Het zijn vaak gevoelige thema’s, zoals armoede, radicalisering of homoseksualiteit. De missie van Studio 52nd is om jonge mensen in kansarme situaties een podium en een publiek te bieden. Hiermee willen ze maatschappelijke verharding en verwijdering tegengaan. De voorstellingen worden gespeeld op scholen, maar ook binnen bedrijven en gemeenten.
Ik schreef voor Triodos Foundation.